Gorczański Park Narodowy, utworzony w 1981 r., chroni centralną i północno-wschodnią część pasma Gorców – masywu górskiego reprezentatywnego dla Beskidów Zachodnich. Obejmuje powierzchnię ok. 7029,85 ha, w tym 3611,07 ha to obszar ochrony ścisłej. Park otoczony jest otuliną o powierzchni 16 647 ha.

95 % obszaru GPN stanowi puszcza karpacka, którą tworzą dolnoreglowe lasy mieszane oraz górnoreglowe bory świerkowe. Różnorodność lasów dolnoreglowych uwidacznia się wiosną i wczesnym latem, kiedy kwitną rośliny runa. W żyznej buczynie karpackiej masowo zakwitają: śnieżyczka przebiśnieg, zawilec gajowy, żywiec gruczołowaty, żywokost sercowaty i wiele innych. Na wilgotnych obszarach źródliskowych dno lasu przykrywają łany czosnku niedźwiedziego. Na stromych rumoszowatych zboczach rośnie buczyna z miesiącznicą trwałą. Zaś na suchych, skalistych grzbietach występują płaty kwaśnej buczyny górskiej z ubogim runem. Szatę leśną Gorców wzbogacają też dolnoreglowe bory jodłowo-świerkowe, panujące w zimnych dolinach, a także niewielkie płaty żyznych lasów jodłowych oraz nadrzecznej i bagiennej olszyny górskiej.

Najwyższe wzniesienia Gorców porastają górnoreglowe bory świerkowe. W gęstych świerczynach runo leśne tworzą mchy, głównie płonniki. Na stromych, wilgotnych stokach dominują paprocie – narecznica szerokolistna i wietlica alpejska, a na suchych grzbietach panuje borówka czarna. Wiosną i latem w borach kwitną: urdzik karpacki, podbiałek alpejski, liczydło górskie i omieg górski. W otoczeniu źródlisk występuje zarzyczka górska, której gorczańska populacja jest w skali kraju szczególnie liczna.
Świat zwierząt, chroniony na terenie GPN, reprezentują duże drapieżniki – wilk i ryś oraz licznie występujące duże ssaki kopytne – jeleń i sarna. W dolinach potoków dość często obserwowana jest wydra. Sporadycznie masyw Gorców odwiedza niedźwiedź. W lasach gniazduje ponad sto gatunków ptaków, w tym rzadkie i chronione, m.in. głuszec, orzeł przedni, bocian czarny, dzięcioł trójpalczasty i białogrzbiety oraz sowy: puszczyk uralski, puchacz, włochatka i sóweczka. 

Szczególne znaczenie dla walorów przyrodniczych i kulturowych Gorczańskiego Parku Narodowego mają polany reglowe. Swoje istnienie zawdzięczają tradycyjnej gospodarce pasterskiej, której początki sięgają XIV wieku. Uprawa, wypas i koszenie terenów uzyskanych po wykarczowaniu lasu, przyczyniły się do powstania żyznych i nasłonecznionych siedlisk, porośniętych przez kwieciste traworośla, bujne łąki ostrożeniowe i górskie łąki mieczykowo- mietlicowe. Bogactwem gatunkowym wyróżniają się młaki kozłowo-turzycowe, porastające podmokłe otoczenia źródlisk. Na polanach znajdują się stanowiska wielu roślin rzadkich i chronionych, jak: mieczyk dachówkowaty, prosienicznik jednogłówkowy, kuklik górski oraz storczyki: podkolan biały, ozorka zielona, gołek białawy, kruszczyk błotny i wiele innych. Z roślinnością łąk związany jest różnorodny świat owadów.

W krajobraz polan reglowych wkomponowane są drewniane szałasy pasterskie o konstrukcji zrębowej, reprezentujące regionalne budownictwo zagórzańskie i podhalańskie. Niektóre z nich, pochodzące z przełomu XIX i XX wieku, zostały uznane za zabytki. Na uwagę zasługuje również Bulandowa Kapliczka (1904 r.) na polanie Jaworzyna Kamienicka. Cennym obiektem dziedzictwa kulturowego jest zabytkowy Park Podworski hr. Wodzickich w Porębie Wielkiej, gdzie mieści się Dyrekcja GPN.
Większość gorczańskich szlaków turystycznych prowadzi przez rozległe polany grzbietowe, z których widoczne są panoramy sąsiednich grup górskich: Tatr, Pienin, Beskidu Wyspowego, Pasma Babiogórskiego i Podhalańskiego.

Na terenie Gorców funkcjonują dwa obszary specjalnej ochrony o randze europejskiej. Pierwszy z nich to Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Gorce (PLB120001) o powierzchni 6824,85 ha, włączony do sieci Natura 2000 w 2004 r. Na terenie tej ostoi występuje co najmniej 19 gatunków ptaków znajdujących się w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej, tj.: głuszec, jarząbek, cietrzew, orzeł przedni, trzmielojad, bocian czarny, dzięcioły: czarny, trójpalczasty, białogrzbiety i zielonosiwy, sowy: puchacz, puszczyk uralski, włochatka i sóweczka, muchołówka mała, muchołówka białoszyja, gąsiorek i derkacz. W roku 2008, na podstawie Dyrektywy Siedliskowej utworzono Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk o nazwie Ostoja Gorczańska (PLH120018). W obrębie tej ostoi o powierzchni 17 997,89 ha stwierdzono 17 siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej oraz 11 gatunków zwierząt z załącznika II tejże Dyrektywy, m.in.: wilka, rysia, niedźwiedzia, wydrę, kumaka górskiego, traszkę karpacką, traszkę grzebieniastą.
                                                                                            opracowała: Mariola Stefanik